Шаноўныя калегі!

Запрашаем вас прыняць удзел у працы ХVІ Шырмаўскіх чытанняў, прысвечаных 100-годдзю Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.

Чытанні адбудуцца на філалагічным факультэце БДУ (г. Мінск, вул. К. Маркса, 31) 26 лістапада 2020 года.

Плануецца завочна-дыстанцыйны фармат правядзення Чытанняў. У інтэрнэце будзе створана скрыня, у якую ўдзельнікам прапануецца пераслаць свае выступленні па спецыяльнай спасылцы, а ў дзень Чытанняў – пазнаёміцца з дакладамі, пакінуць свае пытанні ці каментарыі.

Праблемнае поле Чытанняў:

• Рыгор Шырма як збіральнік, даследчык, інтэрпрэтатар народнай песні.
• Фалькларысты БДУ: па старонках летапісу.
• Форма бытавання фальклору, дынаміка фальклорнага працэсу, роля творчай асобы ў фальклорным працэсе, грані фалькларызму і фалькларызацыі, фальклорны аўтар і “генааўтар”.
• Фальклор у сістэме мастацтва, традыцыйнай і сучаснай культуры.
• Міф – фальклор – літаратура: традыцыйныя і новыя падыходы да вывучэння ўзаемасувязей.
• Фальклор і лінгвістыка: кропкі судакранання.
• Традыцыйныя і нетрадыцыйныя жанры фальклору: паэтыка, семантыка, “пісьмо”, карціны свету, аспекты бытавання.
• Фальклор у рэчышчы міждысцыплінарных (інтэграцыйных) даследаванняў.
• Актуальныя праблемы фалькларыстыкі: тэорыя фальклору, метадалогія і сучасныя методыкі вывучэння фальклору, гістарычны вопыт беларускай фалькларыстыкі і сучаснасць.
• Філалагічная фалькларыстыка ў кантэксце гуманітарных навук і шырокай міждысцыплінарнай прасторы.
• Бяспека філалагічнай фалькларыстыкі як праблема ХХІ стагоддзя.
• Беларускі фальклор у прасторы і часе нацыянальнай культуры: праблемы аховы, трансфармацыя, спецыфіка бытавання.

Да ўдзелу ў Чытаннях запрашаюцца навуковыя супрацоўнікі, выкладчыкі, аспіранты, магістранты, студэнты.

Працягласць запланаваных выступленняў – да 10 хвілін.

Тэрміны падачы заявак на ўдзел у Чытаннях і матэрыялаў да друку

Заяўку на ўдзел у Чытаннях неабходна даслаць на адрас электроннай пошты вучэбна-навуковай лабараторыі беларускага фальклору БДУ Гэты адрас электроннай пошты абаронены ад спам-ботаў. У вас павінен быць уключаны JavaScript для прагляду. да 20 лістапада 2020 года.

Па выніках працы Чытанняў плануецца выданне 16 выпуску зборніка навуковых артыкулаў “Фалькларыстычныя даследаванні: Кантэкст. Тыпалогія. Сувязі”.

Аўтарамі зборніка могуць стаць не толькі ўдзельнікі Шырмаўскіх чытанняў, але і кожны жадаючы.

Тэматыка зборніка традыцыйная: артыкулы павінны быць звязаны з фальклорам – беларускім або іншанацыянальным.

Выданне ажыццяўляецца за кошт саміх удзельнікаў. Выдавецкі ўнёсак – 35 рублёў за артыкул аб’ёмам да 6 старонак.

Артыкулы ў зборнік прымаюцца да 20 снежня 2020 года на адрас электроннай пошты ВНЛ БФ Гэты адрас электроннай пошты абаронены ад спам-ботаў. У вас павінен быць уключаны JavaScript для прагляду.

ПАТРАБАВАННІ ДА АФАРМЛЕННЯ АРТЫКУЛАЎ

У ЗБОРНІК “ФАЛЬКЛАРЫСТЫЧНЫЯ ДАСЛЕДАВАННІ: КАНТЭКСТ, ТЫПАЛОГІЯ, СУВЯЗІ”

1. Артыкулы прымаюцца ў электронным выглядзе (інтэрвал адзінарны; палі: злева – 2,5, справа – 1,5, астатнія – па 2 см., шрыфт – TimesNewRoman, кегль 14). Аб’ём не павінен перавышаць 6 старонак.

2. Двукоссі выкарыстоўваць толькі ў варыянце рускага шрыфту (узор – «»).

3. Спасылкі на заўвагі афармляць у тэксце ў квадратных дужках праз зорачку і адпаведны парадкавы нумар. Пасля тэксту артыкула заўвагі размяркоўваць пад адпаведнай назвай ЗАЎВАГІ па парадку ўжывання праз зорачку і адпаведны нумар (гл. узор ніжэй).

4. Спіс інфармантаў падаваць напрыканцы артыкула перад спісам літаратуры з указаннем прозвішча, імя, імя па бацьку, года нараджэння, месца запісу праз зорачку і адпаведны нумар (гл. узор ніжэй). Калі ў артыкуле ёсць і ЗАЎВАГІ, і СПІС ІНФАРМАНТАЎ, то апошні размяшчаецца праз дзве зорачкі і адпаведны нумар (гл. узор ніжэй).

5. Ініцыялы і прозвішча ў тэксце артыкула падаюцца праз непарыўныя прабелы, (Shift+Ctrl+прабел).

6. Спасылкі на цытуемыя крыніцы афармляюцца ў адпаведнасці з патрабаваннямі ВАК РБ у квадратных дужках з указаннем нумару выдання па алфавіце і старонкі (старонка – курсівам, напрыклад: [1, 23]). Выкарыстанне зносак забараняецца.

8. Ілюстрацыйны матэрыял падаецца ў фарматах JPEG або TIF.

УЗОР АФАРМЛЕННЯ

Таццяна Івахненка

ІДЭНТЫФІКАЦЫЯ ВОБРАЗА РУСАЛКІ Ў БАЛАДАХ

АДАМА МІЦКЕВІЧА «СВІЦЯЗЯНКА» І «РЫБКА»

Тэкст.

ЗАЎВАГІ

*1. У артыкуле выкарыстаны матэрыялы вучэбна-навуковай лабараторыі беларускага фальклору кафедры тэарэтычнага і славянскага літаратуразнаўства БДУ.

ІНФАРМАНТЫ

**1. Запісана ў в. Крэмнае Жыткавіцкага раёна Гомельскай вобласці ад Марты Гаўрылаўны Чарнушэвіч, 1915 г. н., у 1985 г.

ЛІТАРАТУРА

1. Беларускі фальклор: Энцыклапедыя: у 2 т. Т. 1: Акапэла – Куцця / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. – Мінск : БелЭн, 2005. – 768 с.

2. Восточнославянский фольклор: Слов. науч. и нар. терминологии / Редкол.: К. П. Кабашников (отв. ред.) и др. – Минск : Навука і тэхніка, 1993. – 478 с.

3. Лицкевич, С. Герой неизданного романа / С. Лицкевич // СБ Беларусь сегодня [Электронны рэсурс]. – Рэжым доступу: http://www.sb.by/post/56439/ – Дата доступу: 14. 02. 2010.

4. Насовіч, Я. Пра сучасныя польска-беларускія моўныя кантакты: праблемы двухмоўя / Я. Насовіч // Беларусіка-Albaruthenica: Кн. 2 / Рэд. А. Анціпенка і інш. – Мінск : Нац. нав.-асв. цэнтр імя Ф. Скарыны, 1993. – С. 384–387.

5. Юрчук, О. О. Необарокові тенденції в українській літературі ХХ століття: автореф. дис. ...канд. філол. наук: 10.01.01 / О. О. Юрчук; Інс-т літератури ім. Т.Г. Шевченка НАН України. – Київ, 2007. – 20 с.

9 снежня 2019 у 14.25 (аўд.79)

у межах працы Кансультацыйнага цэнтра па праблемах фальклору

адбудзецца пашыраны семінар-кансультацыя на тэму

"Трансфармацыя грамадскай свядомасці

ў пасляваенны час у СССР".

Запрошаны лектар - доктар філалагічных навук, прафесар Таццяна Іванаўна ШАМЯКІНА.

Запрашаюцца ўсё зацікаўленыя!

Вучэбна-навуковая лабараторыя беларускага фальклору віншуе ўсіх з Калядамі і Новым годам!

Прапануем бліжэй пазнаёміцца са спецыфікай народнага свята,

пачытаўшы запісы з фондаў ВНЛ БФ:

Дваццаць чацвёртага дзекабра ўсе ўжо пачыналі гатовіцца да Калядаў: прыбіралі ў хаце, усё мылі (окны, стол, дзверы), ставілі елку, нараджалі яе бумажнымі ігрушкамі. Гатовілі закуску. Варылі куццю. На стол клалі сена, засцілалі настольнікам. На яго клалі аплаткі, куццю, салаты, картошку, пяклі хлеб, рыбу. Аплаткі дзялілі між сям’ёй, перахрысціліся і елі . Піць забаранялася, бо быў грэх. На куццю звалі дзеда Мароза. Пасля вячэры ішлі калядаваць. Калядоўшчыкамі былі ахотнікі з дярэўні. Перапраналіся ў звяркоў, надзявалі страшныя маскі ці хадзілі ў сваёй адзежы. Спявалі пад акном калядныя песні. Хадзілі з карзіначкамі. У іх гаспадары клалі яблакі, булачкі, канфеты. Спявалі многа песен. Сабіраюцца ў каго галасы харошыя. Так красіва запяюць. Гаспадарам за пачастунак гаварылі: “Спасіба. Дай Бог вам, чаго хочацца.” Гадалі. На дванаццаць хадзілі ў царкву ці касцёл. Патом спаць клаліся.

Запісала ў 2004 годзе студэнтка Бараноўская Юлія Анатольеўна

ў г. Браслаў Віцебскай вобласці ад Прошчанка Ніны Фёдараўны

(1925 г.н., беларускі, пісьменнай, мясцовай).

Болей архіўных запісаў і інфармацыі пра свята

можна знайсці па спасылцы

Другога лістапада – Задушны Дзень ці Дзень Усіх Святых. Перад гэтым днём ішлі на могілкі, прыбіралі ўсё, прыносілі кветкі, свечы, маліліся. У самы Дзень Усіх Святых паміналі не паасобку кожнага нябожчыка, а ўсіх разам. Уся вёска ў чорным адзенні – у жалобе.

Запісалі ў 1990 годзе студэнткі філалагічнага факультэта БДУ імя Леніна П.М. Булдакова і А.В. Гіціна у в. Індуры Гродзенскага раёна Гродзенскай вобласці ад Белуць Марыі Дамінікаўны (1925 г.н., беларуска, адукацыя 7 класаў, мясцовая).

***

На Дзяды на могілкі насілі толька цветы або пасвенчонае пячэнне, хлеб, ваду.
Свянцонай вадой крапілі магілкі. Перад памінальнай вячэрай гаварылі : “Дзяды, дзяды, усе сабірайцеся к сталу”. Усіх паімённа звалі. Астаўлялі яду на стале.
Уночы дзяды сніліся. Гэта было добрым знакам.

Запісалі ў 2002 годзе студэнтамі Г.М. Навумчык, Ю.І. Данільчык, В.М. Астроўская, І.С. Канановіч у г. Зэльва Гродзенскай вобласці ад Борыс Ніны Антонаўны (1931 г.н.).

***

Яшчэ гэта свята называлася Асяніны. У гэты дзень калолі парсюка ці рэзалі цялушку або авечку. Гатавалі старвы: куццю, бліны, клёцкі, мяса. Перад гэтым святам абавязкова ўбіралі падворак і хату, мыліся ў лазні. На вячэру заклікалі сваякоў, суседзяў. Гаспадар запальваў свечку і звяртаўся да памерлых:

- Прыходзьце да нас на Асяніны
ўсе тыя, што займалі гэту сялібу!

Ад кожнай стравы адкладвалі памерлым продкам. Пасля заканчэння вячэры зноў звяртаўся да дзядоў, развітваючыся з імі: “Святыя дзяды, елі і пілі, ідзіце да сябе”.

Запісала ў 2001 годзе студэнтка філалагічнага факультэта БДУ Е.С. Канановіч у в. Дзітва Лідскага раёна Гродзенскай вобласці ад Нямшной Клаўдзіі Піліпаўны (1940 г.н., полька).

Болей пра свята можна пачытаць тут,

а пра ўвесь народны каляндар - у раздзеле "Святы" нашага сайта.