СЯМЕЙНА-АБРАДАВЫ КОМПЛЕКС

Радзіны і хрэсьбіны

“Хвартух мой шырокі…”

Жанр – радзінная песня

Хвартух мой шырокі

Закрыў усе бокі.

З-пад таго хвартушка

Вяляцела птушка

З ручкамі, з ножкамі,

З шэрымі вочкамі.

Дасюль я таіла,

Цяпер не буду.

Дайце мне пялёнкі,

Спавіваці буду.

Запісала ў 1986 годзе студэнтка Курчак Т.П. у в. Шчаўры Крупскага раёна Мінскай вобласці ад Кашалёвай Любові (1919 г.н., беларуска, мясцовая, адукацыя – пачатковая).

“А чыя хата, а чыя хата…”

Жанр – радзінная песня

– А чыя хата, а чыя хата

На вуліцу вакном стаіць?

А чыя жана, а чыя жана

У палазе ляжыць?

– А Янкава хата, а Янкава хата

На вуліцу вакном стаіць,

На вуліцу вакном стаіць.

А Янкава жана, а Янкава жана

У палазе ляжыць.

Ай, загадала, загадала

Вішнёвага соку.

Ай, завалала, ай, завалала*

Свайго мужа з току.

А калі сына, а калі сына, –

Буду дастаўляці.

А калі дочка, а калі дочка, –

Буду прабачаці.

*звала

Запісалі студэнты Некрашэвіч Л.Б., Пракоп Л.Л., Маіснічык Л.А. у в. Заполле Лагойскага раёна Мінскай вобласці ад Ханкевіч Ганны Васільеўны.

“Цябе, Ігарочак, у нядзельку радзіла…”

Жанр – хрэсьбінная песня (дзіцяці)

Цябе, Ігарочак, у нядзельку радзіла*

І ў шапачку зараначку ўшыла,

Каб яна табе ўсю ночачку свяціла.

Свяці, свяці мне, зорачка, да свету,

Пакуль я к свайму цесцятку на двор прыеду.

Сявяці, свяці мне, зорачка, да пару,

Пакуль я сабе сваю дзевачку забяру.

*кожны радок паўтараецца

Запісалі ў 1989 годзе студэнты Кісялёва Н.Б., Каральчук А.Г., Новікава В.Л., Чэрнік А.М., Шырокава А.М., Шупенька М.Г. у в. Дамжарыцы Лепельскага раёна Віцебскай вобласці ад Ціханавец Кацярыны Міхееўны (1911 г.н., адукацыя – 2 класы).

“А ў палажочку млода Волечка ляжала…”

Жанр – хрэсьбінная песня (бабцы)

А ў палажочку млода Волечка ляжала,

Паціхонечку к сабе малога гукала:

– Ай, хадзі, хадзі, мой міленькі, да мяне,

Буду пытаці я паціхоньку ў цябе.

Ай, здаецца, мы віно, піва варылі,

Ай, здаецца, сваю бабульку паілі?

Сядзіць бабуля цверазюсенька на куце,

Дзяржыць бабуся пустую чару ў руцэ.

Запісаў у 1989 годзе студэнт Развякоў І.Г. у в. Залессе Полацкага раёна Віцебскай вобласці ад Дзядзёнак А.І. (1933 г.н., адукацыя – 3 класы).

“А кум куму…”

Жанр – хрэсьбінная жартоўная песня.

А кум куму,

А кум куму

Разуваў,

Разуваў.

А кум куме,

А кум куме

Пад падол паглядаў,

Пад падол паглядаў.

– А кумачка,

Галубачка,

Што за звер у цябе?

Ой, баюся ж,

Я баюся,

Каб ня з’еў ён мяне,

Каб ня з’еў ён мяне.

Запісана ў 2006 г. у в. Даўгінава Вілейскага раёна Мінскай вобласці ад Рачыцкай (1939 г.н., мясцовая, беларуска, адукацыя – сярэдняя).

“Ой, вы, госцейкі мае...”

Жанр – хрэсьбінная песня.

Ой, вы, госцейкі мае,

Што вы хмурна сядзіце,

Не пяеце, не ясце?

Не пяеце, не ясце,

А ўсё хмурна сядзіце.

Ці мой хлебушак пухов,

Ці хозяін не вясёл,

Ці хозяін не вясёл?

А я хлеб распушу,

Вас развесялю.

Запісалі студэнткі І курса спецыяльнасці “беларуская філалогія” Саўчук Таццяна Мікалаеўна і Шыманец Ірына Андрэеўна ў в. Бор Пухавіцкага раёна Мінскай вобласці ад Буцкевіч Зінаіды Іванаўны (1934 г.н., беларуска, базавая адукацыя,мясцовая).

Вяселле

“Зборная суботка настала…”

Жанр – вясельная песня (для сіраты)

Зборная суботка настала*,

Янечка дзяўчатак збірала.

Сабраўшы, у радочак саджала.

Сама села вышэй усіх,

Скланіла галоўку ніжэй усіх,

Косамі зямельку пакрыла,

Слёзкамі ножанькі абмыла.

Уся яе галоўка ў квеце –

Нет яе матулькі на свеце.

Уся яе галоўка ў вяночку –

Няма яе матулькі ў радочку.

Уся яе галоўка прыбрана –

Няма яе матулькі, схавана.

*кожны радок паўтараецца два разы

Запісала студэнтка Кетрыс І.Р. у Астравецкім раёне Гродзенскай вобласці.

Жанр – вясельная песня (каравайная)

Чэрэз новыі сіны

Два анёлы лэцілы,

Два анёлы лэцілы

Дай на покуці сілы.

А як сілы, спыталі,

Чы коровай зробылы.

В саду голле вісыць,

Сам Бог коровай місыць,

Прычыстая памагае,

Обрусом прыкрывае.

Стук-постук на дворы,

Коровай місяць на столі

Біленькымы ручанькамы,

Золотымы пэртэнькамы.

Ой, пшоночка, мое зернятко,

Як сіюць, то куры грэбуць.

А як сходыш,

То гускы шчіплюць,

А як поспіеш,

То добрые жонкы

Коровай роблюць.

Дэ тая гаспадыня,

Шчо була?

Нэхай ідэ

Доставаты помэла.

Дэ тая господыня

З хаты?

Нэхай ідэ

Доставаты лопаты!

Запісала ў 1998 годзе студэнтка Мазырка Н.В. у в. Спорава Бярозаўскага раёна Брэсцкай вобласці ад Дмітручыны Ксеніі Рыгораўны (1925 г.н., беларуска, мясцовая, пісьменная).

Жанр – апісанне вясельнага звычаю

Каравай не паказваюць гасцям да таго часу, пакуль не пачнуць дзяліць.

Запісала ў 1991 годзе студэнтка Скуратовіч А.Я. у Бабруйскім раёне магілёўскай вобласці ад Архіпенка Яўгеніі Эрнастаўны (1933 г.н., нарадзілася ў в. Бацэвічы Крычаўскага раёна Магілёўскай вобласці, адукацыя – 5 класаў).

“Да выражу барозкі…”

Жанр – вясельная песня (маладому, калі едуць па маладую)

Да выражу барозкі

Тры ножкі.

Да секану коніку

Пыд ножкі.

Да бяжы, коніку, пыдбагай,

Будзе тобе дорожка маленька,

Будзе тобе дзевочка блізенька.

Запісала ў 1996 годзе студэнтка Лагвіновіч С.П. у в. Малькавічы Ганцавіцкага раёна Брэсцкай вобласці ад Гардзей Вольгі Міхайлаўны (1926 г.н., беларуска, мясцовая, пісьменная).

“Ой, борам, борам, барамі…”

Жанр – вясельная песня (маладому, калі едуць па маладую)

Ой, борам, борам, барамі,

Выслана дарожка рублямі.

А выслаў дарожку Іван,

І к сваёй Наташцы ездзючы,

Дарагія падаркі возючы.

Першы падарак – платочак,

Другі падарак – вяночак.

Трэці падарак – конь вараны,

А чацвёрты – сам малады.

Запісала ў 1996 годзе студэнтка Саламевіч Т.І. у в. Скарводы Воранаўскага раёна Гродзенскай вобласці ад Іваніч М.А. (1931 г.н., пачатковая адукацыя).

“Да выйдзі, свякруха губата...”

Жанр – вясельная песня.

Да выйдзі, свякруха губата,

Да прыехала нявеста багата,

Да паглядзі, свякруха, у куток,

Да прыехала нявеста, як мяшок.

Да паглядзі, свякруха, на паліцу,

Да прывезлі нявесту, як рукавіцу,

Сем год фартук шыла,

Ды да абеду знасіла.

Заўвага: выконваецца, калі едуць за маладой.

Запісала ў 1982 г. студэнтка Савельева С. у в. Глінішча Хойніцкага раёна Гомельскай вобласці ад Казачонак (1901 г.н., беларуска, мясцовая).

“Ляцелі гусачкі цераз сад…”

Жанр – вясельная песня (пасадная)

Ляцелі гусачкі цераз сад,

Крыкнулі-гукнулі на ўвесь сад:*

– Пара табе, Ганначка, на пасад!

– Што вам, гусачкі, да таго,

Ёсць у мяне татачка для таго.

Калі благаславіць, дык сяду

На благаслаўлёным месцечку,

Шчэ й на таткавым крэсцечку.

* пачынаючы з другога, кожны радок паўтараецца два разы.

Запісала ў 1994 годзе студэнтка Хазеева І. у п. Чырвоны Сцяг Буда-Кашалёўскага раёна Гомельскай вобласці ад Гаўрыленка Ганны Ігнатаўны (1917 г.н., беларуска, пераехала ў 1965 г. з в. Будзішча Чачэрскага раёна).

Цыганы

Жанр – апісанне вясельнага звычаю

Спачатку “цыганы збіраюцца ў доме жаніха, каб ісці да бацькоў нявесты”. “Цыганам” звычайна з’яўляецца жанчына, якая апранаецца ў мужчынскае адзенне, прычым у найбольш зношаным, абадраным. “Цыганка” – мужчына ў жаночым адзенні, якое сядзіць на ім нязграбна. Мужчына стараецца паходзіць на жанчыну ў рухах, паходцы, што выклікае смех. “Цыганы” ходзяць увесь час у пары, скачуць, спяваюць. Яшчэ ёсць “доктар”, які замотваецца ў прасціну ці апранае белы халат.”Доктар” носіць з сабой сумку, дзе ляжаць лекі ад усіх хвароб – гарэлка. Ён лечыць “хворых”, якіх аказваецца вельмі шмат. А для аховы парадку ёсць “салдат”, абавязкова ў ваеннай форме. Абавязкова прысутнічаюць фальшывыя жаніх і нявеста.

Запісала ў 2004 годзе студэнтка Бышка Н.Ф. у в. Беражное Столінскага раёна Брэсцкай вобласці.

Жанр – апісанне вясельнага звычаю

На вяселлі, калі нявеста ужо не дзяўчына, то, выпіўшы першую румку, жаніх б’е румку аб стол.

Запісалі ў 1992 годзе студэнты рускага аддзялення Лексіна К.У. і Нікалюк А.Р. у в. Казулічы Кіраўскага раёна Магілёўскай вобласці ад Авінай Алёны Сяльвестраўны (1900 г.н., беларуска, з Пастаўшчыны, неадукаваная).

“А ў гароччыку маковачка цвіцела…”

Жанр – вясельная песня пакладзін.

А ў гароччыку маковачка цвіцела.

А прызнайся, а наша Ядзюнечка ці цэла?

Калі цэла – ў печы пірог пячэцца.

Калі ня цэла – на сцяне бізун пляцецца.

Калі цэла – віном, мёдам напоім.

Калі ня цэла – чупчыннікам наколім.

Заўвагі збіральніка: чупчыннік – шыпшыннік.

“Непраўдзівая каліна…”

Жанр – вясельная песня

Непраўдзівая каліна2 разы

Казала: “Цвісці не буду,2 разы

Белага цвета не пушчу2 разы

Ружовых ягад не раджу”2 разы

Як прыйшла вясна,зацвіла2 разы

Вішневых ягад урадзіла2 разы

Непраўдзівая Светачка2 разы

Казала: “Замуж не пайду”2 разы

Як прыйшлі сваты, дык пайшла,2 разы

Маладога Валодзечку палюбіла2 разы

Запісала студэнтка І курса спецыяльнасці “беларуская філалогія” Чачко Дарыя Ігараўна ў в. Чорны Бор Быхаўскага раёна Магілёўскай вобласці ад Лахадынавай Надзеі Дзямідаўны (1935 г.н., бел., пісьм., мясцовая).

Вясельны абрад падавання вянка

Жанр – апісанне абраду

[Падаваць вянок запрашалі спецыяльнага чалавека, і за гэта яму плацілі. Як брат жаніўся, я не ўмела яшчэ падаваць вянок. Тады прывезлі чалавека, каб падаваў. Вянок робяць з мірта. Чалавек, які падае, прыходзіць у дом і кажа]:

–Нехай бэндзе похвалёны тэн Буг благославёны, Езус Хрыстус в тым доме свенцоным.

[Людзі адказваюць]:

–На векі векув.Амэн.

[Далей чалавек пытае]:

–Од родзіцув кшэсных і родзоных чы я мам воле встомпіць в тэн дом свенцоны?

– Так.

–Од мнейшэго до венкшэго, до цалэго акту вэсольнэго, чы я мам воле пшыстомпіць до столу Божэго?

– Так.

–Гдзе ест господыня тутэйшэго дому?

[Гаспадыня называе сябе. Далей чалавек гаворыць]:

–Нех пода мне талеж злоты, срэбны або партыналёвы, жэбы был новы, бо с панё сваццё естэсь пенькна размова.

[Гаспадыня падае талерку, а чалавек кладзе на яе вянок і далей гаворыць так]:

–Стэмпуе крок, стэмпуе другі, а на тшэці стае. Вшысткім дзень добры дае, а пане млодэй вянэк подае. Як тэ дробнэ пташэчкі вшыстке краі облецялі, нігдзе собе пары не выбралі, так наш пан млоды обэбрал собе парэ в тутэйшым доме. Од Бога осондзонэ, од людзі намувёнэ, на дзень дзісейшы вэсэле одложонэ. А вшыстке дружкі, то панны млодэй служкі, цало ноц не спалі, квяткі збіралі, тэн вянэчэк увівалі, тэн вянэчэк здрадзоны бэндзе у цебе на глове пшышпілёны. Блогославце, ойцец і мамуся, і вы, вэсэльнэ госці, нех для ніх загра музыка жалосна.

[У гэты час іграе жалосная музыка. Далей гаворыць]:

–Тэн вянэчэк з тшэх сорт квятув. Першы квят – зелена рута, жэбы панна млода завшэ ходзіла абута. Другі квят – чырвонэй ружы, жэбы панне млодэй завшэ было вэсоло подружжа. Тшэці квят – бяла заморэнна лілея, нех панна млода тэн вянэк лзамі облее. Облей, панна млода, тэн вянэчэк лзамі, жэбы на новэ жыце вэшла з добрымі мыслямі, бо не вем, гдзе покіруе рэнка Вшэхмогонцэго Пана, можэ упадне на квяткі пахнонцэ, а можэ і на острэ церне колёнцэ. І як дзісяй рано слонко свеціло, то панна млода паненко ходзіла, як слонко зашло, то і з-под тэго вянэчка і паненство згасло. Благославце, ойцец і мамусё, і вы, вэсэльнэ госці, нех для ніх загра музыка жалосна.

[Зноў грае музыка.]

–Стэмпуе крок, стэмпуе другі, а на тшэці стае. Одвруць сень, пан млоды, скруш свое сэрцэ млодэ, забач на тэн сэрдэчны жаль млодэй. Можэ, маш мысле поблондзонэ, нех оні бэндо в можу утонёнэ.Пані свацця, прошэ пшыёнць, бо мне ценжко его тшымаць.

[З гэтымі словамі падае вянок свацці. Свацця ўзамен дарыць што-небудзь, на гэта той, хто падае, гаворыць]:

–Дзенькуе, пані свацця, за тэ хустка бяла, жэбы пані свацця цо недзеля за такім пенькным столэм седзяла і такон пара млодых людзі злончала.

Як до столу пшыстэмповалі, то вшысткіх взаемне віншовала, як од столу отстэмпуе, то вшысткім взаемне дзенькуе. Блогославце, ойцец і мамуся, і вы, вэсэльнэ коло, нех для ніх музыка загра, але юж вэсола.

[Зноў грае музыка, але ужо вясёлая. Вянок свацця прышпіляе нявесце: калі тая дзяўчына, то пасярэдзіне, а калі ўжо жыўшы з жаніхом, то крыху набок, удаве – зусім збоку. Падчас вянчання ксёндз пасвенціць гэты вянок. Тады яго ў падушку зашываюць, на якой спяць маладыя. Кажуць, каб у згодзе жылі. І мне мама таксама ўлажыла.]

Запісала ў 2007 годзе студэнтка рускага аддзялення Гурневіч Н.А. у в. Пераганцы Воранаўскага раёна Гродзенскай вобласці ад Батук М.І. (1918 г.н., мясцовая, полька, адукацыя – 3 класы).

Жанр – вясельныя пажаданні

Дару ружу, каб жонка не змяняла мужу.

Дару табе званочак, каб маладая нарадзіла трох дочак.

Дару абрусам, каб хадзіла з вялікім пузам.

Дару грошы на квактуху, каб маладая пацалавала свякруху.

Дару кляновым лісточкам, каб кожны год быў з сыночкам.

Дару лук са стралой, каб мужык не хадзіў за другой.

Запісала ў 1996 годзе студэнтка Цыбулька Н.А. у г. Слоніме Гродзенскай вобласці ад Серай Марыі Іосіфаўны (1924 г.н., беларуска, мясцовая, адукацыя – 4 класы).

Жанр – вясельнае пажаданне

Жадаем, каб конікі ў стайні

Былі сталёвыя,

Авечачкі – валністыя,

Свіначкі – рахманыя,

Каровачкі – дойныя,

Гаспадары – здаровенькія,

А дзетачкі – вясёленькія!

Запісала ў 1996 годзе студэнтка Мірук М.М. у в. Гацук Слуцкага раёна Мінскай вобласці ад Казея Віктара Серафімавіча (1930 г.н., беларус, пісьменны).

Пахавальная абраднасць

“Ох, памру я, памру…”

Жанр – пахавальная песня

Ох, памру я, памру я,

Пахаваюць мяне.

І родныя не дознаюцца,

Дзе магіла мая.

На маю ўжо магілу

Больш ніхто не прыдзе.

Толькі летняю парою

Салавей прапае.

Праспявае і прасвішча

І зноў паляціць.

А мая, мая магіла

У адзіночку ляжыць.

Запісала ў 1996 годзе студэнтка Барысік Т.У. у в. Садалькі Свіслацкага раёна Гродзенскай вобласці ад Крысені Соф’і Лявонцьеўны (1933 г.н., беларуска, мясцовая, непісьменная).

“Людзі кажуць, што я ўмру…”

Жанр – пахавальная песня

Людзі кажуць, што я ўмру,

А я хачу жыці.

Сколькі жыці на том свеці,

Ўсё трэба ўмярці.

Астаецца срэбра, злото,

І драгія шаты,

Цяжко, трудно мне з сабою

На той свет забраці.

А хаця бы і забраў я,

Там таго ні трэба.

Чытыры доскі, сажэнь зямлі,

Спасенне з неба.

Як апусцяць мертво цело

У глыбокія долы

І засыплюць пяском вочы,

Ні глянеш ніколі.

Як зазвоняць ва ўсе звоны

Па смертнай гадзіні,

Пакланюся ўсяму свету

І сваёй радзіні.

Запісана ў в. Конна Ваўкавыскага раёна Гродзенскай вобласці ад Шлык Вольгі Іванаўны (1920 г.н., мясцовая).

“Із-пад Кіева, з-пад Чарнігава…”

Жанр – пахавальная песня

Із-пад Кіева, з-пад Чарнігава,

Ішла Марыя лужком-беряжком.

Сустрэла іна трох чарнушычэк.

– А дзе вы былі, трі чарнушэчкі?

– Былі мы, былі на страшным судзе,

а дзе душэчка з целам прашчалася,

раскрэвалася, распрашчалася.

– Табе, целічка, і ў гробе ляжаць,

А мне, душечкі, перад Богам стаяць.

Перад Богам стаяць, всю правду сказаць.

Нашто, целічка, ранінька ела?

Нашто, душэчка, есцькі хацела?

А ела пячонку ў дзень па разочку,

А ў суботачку сонійка ўзойдзіць,

А ў нядзелічку служэбка пойдзіць.

* Пасля кожнага радка паўтараецца “Алілуй, Госпадзі, памілуй”.

Запісала ў 1998 годзе студэнтка Лістраценка М.Л. у в. Сафонаўка Касцюковіцкага раёна Магілёўскай вобласці ад Лістраценка Агаф’і Аляксееўны (1922 г.н., беларуска, мясцовая, адукацыя – сярэдняя).

Жанр – апісанне пахавальнага абраду

Когда гроб выносят з дому, дорогу пасыпаюць зярном, і па ўсёй дароге на кладбішча. Эта делаюць для таго, каб чалавек, каторы памёр, у другой жызні быў багатым.

Запісала ў 1995 годзе студэнтка Сафонава А.У. у в. Лёццы Віцебскага раёна Віцебскай вобласці ад Сафонавай Кацярыны Іванаўны (1917 г.н., беларуска, мясцовая, пісьменная).

Пахаванне

Жанр – апісанне пахавальнага абраду

Нас прыглашалі на пахаванне. Вот памёр чалавек. Ну, садзімся, прымерна чатыры чалавекі. Як у вёскі нашай, сколькі могуць, столькі і сядзець за стол, каторыя спяваюць. Ну, а як прыйдзеш у другую вёску – сколькі ў машыну ўлезіць. Ну, і сьпяваем тожэ святыя песні, молімся, ружанец мовім… Моляцца, пакуль не пахаваюць, а пахаваўшы, канчаюць маліцца на жалобным стале. Плачуць па-рознаму, па-ўсякаму. Хто па папу плачаць – “міленькі, родненькі, даражэнькі”. А хто ціхенька стаіць, плачыць. Як у каго сэрца якое. Як другі не можыць саўсім плакаць. Можа, яму ў сто раз жалчэй, но ён не плача, таму што ён не можа. Можа, яму б лягчэй было, каб ён выплакаўся. А другі вон, чорт ведае, як равець.

– Хто адзяваў пакойніка?

Абычна старыя жэншчыны, каторыя могуць. Но не кажды ж чалавек вот можэць прыйсці і пакойніка памыць. У нас ёсць адна жэншчына, так вот яна многіх і адзяваць памагала, і мыла. Як мама мая памёрла, так мыла майго брата жонка (маміна нявестка). Яна такога ж самага года, як і я… Плакалі ад сэрца, не заучэнымі славамі.

Запісалі ў 1998 годзе студэнткі Зуева І.С. і Клюц П.В. у в. Ахрэмаўцы Браслаўскага раёна Віцебскай вобласці ад Папковіч Яніны Браніславаўны (1935 г.н., беларуска, мясцовая, пісьменная).

Памінальная абраднасць. «дзяды»

Жанр – апісанне абраду “Дзяды”

У Дзяды нада гатовіць абязацельна 11 страў. Я сцялю беленькую скацерць, а пад ніз – сена. Стаўлю стравы і свечачку. Усё, што ёсць на стале закусі, кладзеш у асобную тарэлачку. І сказаць нада, што мы чакаем Дзядоў, каб яны прышлі, пачаставалі. Кажуць, чаму ж яны не з’елі? А душы, ёй толькі панюхаць нада, не есці. А як свята кончыцца, аддаю скату, што Дзядам ставілі.

Запісала ў 1995 годзе студэнтка аддзялення беларускай і рускай мовы і літаратуры філалагічнага факультэта БДУ Яскевіч Марыя Станіславаўна ў в. Бялькоўшчына Верхнядзвінскага раёна Віцебскай вобласці ад Тумашэвіч Надзеі Лявонаўны (1927 г.н., беларускі, скончыла 7 класаў, мясцовай).

Жанр – апісанне абраду “Дзяды”

Другога лістапада – Задушны Дзень ці Дзень Усіх Святых. Перад гэтым днём ішлі на могілкі, прыбіралі ўсё, прыносілі кветкі, свечы, маліліся. У самы Дзень Усіх Святых паміналі не паасобку кожнага нябожчыка, а ўсіх разам. Уся вёска ў чорным адзенні – у жалобе.

Запісалі ў 1990 годзе студэнткі філалагічнага факультэта БДУ імя Леніна Булдакова П.М. і Гіціна А.В. у в. Індуры Гродзенскага раёна Гродзенскай вобласці ад Белуць Марыі Дамінікаўны (1925 г.н., беларуска, адукацыя 7 класаў, мясцовая).

Жанр – апісанне абраду “Дзяды”

Яшчэ гэта свята называлася асяніны. У гэты дзень калолі парсюка ці рэзалі цялушку або авечку. Гатавалі такія стравы, як куцця, бліны, клёцкі, мяса. Перад гэтым святам абавязкова ўбіралі падворак і хату, мыліся ў лазні. На вячэру заклікалі сваякоў, суседзяў. Гаспадар запальваў свечку і звяртаўся да памерлых: “Прыходзьце да нас на асяніны ўсе тыя, што займалі гэту сялібу”. Ад кожнай адкладвалі памерлым продкам. Пасля заканчэння вячэры зноў звяртаўся да дзядоў, развітваючыся з імі: “Святыя дзяды, елі і пілі, ідзіце да сябе”.

Запісала ў 2001 годзе студэнтка філалагічнага факультэта БДУ Канановіч Е.С. у в. Дзітва Лідскага раёна Гродзенскай вобласці ад Нямшной Клаўдзіі Філіпаўны (1940 г.н., полька).

Жанр – выслоўе.

Кажуць, калі запрашаюць дзядоў:

Дзяды, дзядочкі.

Каму не к каму хадзіць – хадзіце,

І дзетак з сабой вядзіце.

Запісаў у 2007 годзе студэнт беларускага аддзялення Канапацкі М.В. у в. Майск Бялыніцкага раёна Магілёўскай вобласці ад Клапоцкай Г.П. (1925 г.н.).