6 жніўня.
Дзень дзявяты.
Сёння я вырашыла завітаць у госці да чалавека, якога ў нашай вёсцы паважаюць, ды і не толькі ў нашай, а ва ўсім Ашмянскім раёне. Гэта наша мясцовая паэтэса Кеўра Генуэфа Францаўна ( 1949 г.н., беларуска, сярэдняе спецыяльнае, родам з в. Валодзькаўшчына, Ашмянскага р-н., Гродзенскай вобл., адкуль пераехала ў в. Навасяды у 1970 г.). Чула і чытала вершы Генуэфы Францаўны, вельмі падабаюцца, бяруць за сэрца, за душу. Многія друкуюцца ў нашай раённай газеце “Ашмянскі веснік”. Памятаю, у маім класе ( класе беларускай мовы і літаратуры) на сцяне вісеў вялікі стэнд, а на ім фотаздымкі паэтаў Ашмяншчыны, сярод якіх была і Генуэфа Францаўна. І я так ганарылася, што яна менавіта з маёй вёскі. У капілцы Генуэфы Францаўны ёсць і вершы пра жыхароў нашай вёскі.
Цёцю Геню я заўсёды паважала. І яна да мяне заўсёды добра адносілася. Ёй вельмі падабаецца, як я чытаю вершы. Неаднаразова чула мяне на розных мерапрыемствах у школе, і кожны раз пры сустрэчы абавязкова мяне хвалілі, што, бясспрэчна, прыемна і надае ўпэўненасці.
Сёння ўзяла пад руку сваю бабулю і мы пайшлі да цёці Гені. Як і ўсе, Генуэфа Францаўна нічога непамятае, нічога не ведае.
- Ну добра. Раскажу табе жарт.
86. Паехала баба старая ў горад. Накупляла цэлую торбу ўсяго.І дзеду купіла галёшы. Але гэтыя галёшы скользкія, усё з’язжалі з торбы, і яна іх траціла і траціла. Тады яшчэ ўспомніла, што таблеткі трэба купіць. Зайшла ў апцеку, купіла таблетак, а тут як раз каробкі выкідалі і мусар уборшчыца сабірала. Тут баба глядзіць, што як раз на галёшы каробка. І кажа:
- Пані, можа, гэта не патрэбна? Можа я вазьму галёшы палажу. Надта яны слізкія, трацяцца і трацяцца.
- Бярыце, бярыце, гэта не патрэбнае.
Ну баба ўзяла, давольная. Гэту каробку трэмае ў руках. Прыйшла ў аўтобус, села, каробку трымае на каленях, ну і едзе так. А ззаду хлопцы маладыя, усё смяюцца і смяюцца, рагочуць. Потым ужо пытаюць:
- Баба, каму ты гэта купіла?
Кажа бабка:
- Дзеду купіла.
Яны ізноў зарагаталі. Кажуць:
- Баба, а на сколькі ж яму гэта хваця?
- А што вы, хлопцы, за зіму памалу і зшаруе.
А на той каробцы было напісана : “ Призервативы. 1000 штук”.
Заўвага: смехавая проза – анекдот.
- Генуэфа Францаўна, можы вы ведаеце, што трэба рабіць, каб не сурочылі дзіця маленькае?
87. Ну, ведаю, што трэба нітку чырвоную, або банцік у шапачку ўшываць. Тады, кажуць, не ўракуць.
Заўвага: магічная проза – рытуал ад сурокаў.
- А калі ўжо ўраклі, што трэба рабіць?
88. Ну трэба соляй свянцонай абнесці тры разы дзіцячую калыску. Або ўзяць дзіця на рукі, і каля каждага акна ім, дзіцём, крыж зрабіць.
Заўвага: магічная проза – рытуал ад сурокаў.
- Мая Дзіанка, - кажа цёця Геня, - што ёй было зрабіўшыся, цацак стала баяцца. Дык цётка мая, так во зрабіла, і ўсё, перастала баяццца, зноў гуляла з імі.
- А што нельга было цяжарнай жанчыне рабіць?- пытаюся я.
89. Пазычаць грошы нельга. Бо дзіця будзе таксама ўсё жыццё пазычаць.
Заўвага: магічная проза - засцярога цяжарнай жанчыне.
90. Кажуць жа, што бярэміным не можна адказваць, бо мышы заядуць. Дык вот, калі ў цябе бярэміная пазычае, а ты не можыш даць, ну няма ў цябе, то трэба, калі яна выйдзе з хаты, кінуць ей у след кусочак хлеба.
Заўвага: магічная проза – засцерагальны рытуал.
А каб жывёлу свойскую засцерагчы ад сурокаў, што трэба рабіць?
91. Еслі ўрокі чуствуеш, трэба ваду цераз дзяркач тры разы пераліць. Значыць, трэба ўзяць две міскі, і цераз дзяркач пераліваць туды-сюды тры разы.
Заўвага: магічная проза – рытуал аховы свойскай жывёлы.
92. А яшчэ можна так: трэба кашулю, у якой адзеты, выцягнуць і рагом кашулі выцярці жывёле вочы, і сказаць: “Тры ўраклі – тры адраклі”.
Заўвага: магічная проза – рытуал аховы свойскай жывёлы.
- Ну вось неяк так. А, яшчэ во ўспомніла лічылку адну:
93. “На золотом крыльце сидели”
На золотом крыльце сидели: царь, царевич, король, королевич, сапожник, портной, а ты кто такой?
Заўвага: дзіцячы фальклор – лічылка.
- А вось загадкі адгадай.
94. Ад кута да кута
Ляжыць баба раскута. ( Лава).
Заўвага: малы жанр беларускага фальклору – загадка.
95. Жыве пад ганкам,
Хвост абаранкам. ( Сабака)
Заўвага: малы жанр беларускага фальклору – загадка.
96. Маленькі, гарбаценькі
Усё поле аблятаў. (Серп).
Заўвага: малы жанр беларускага фальклору – загадка.
97.Ідзе, паваліца,
У нешта ўкачаецца. ( П’яніца)
Заўвага: малы жанр беларускага фальклору – загадка.
98. Хтог ідзе паклоніцца. ( Ягада).
Заўвага: малы жанр беларускага фальклору – загадка.
99Без акон, без дзвярэй,
Поўна горніца людзей. ( Агурок).
Заўвага: малы жанр беларускага фальклору – загадка.
100. Шатаецца, балтаецца,
Пад лаўку хаваецца. ( Венік).
Заўвага: малы жанр беларускага фальклору – загадка.
101. Поп на курыцы нясецца,
Аж зямля трасецца. ( Гром).
Заўвага: малы жанр беларускага фальклору – загадка.
- Во, відзіш, як успомніла, - смяецца цёця Геня.
Так, галоўнае пачаць успамінаць.
На гэтым мы скончылі. Цёця Геня пачаставала мяне яблыкам і сланечнікам. Мы з бабуляй падзяквалі і пайшлі дамоў.
Сённяшні дзень - дзень жартаў і магіі, калі так можна сказаць
Сёння я зразумела, што трэба заўсёды памятаць і паважаць тых людзей, якія праслаўляюць твой край, хоць і не на ўсю рэспубліку, але пра тваю маленькую Радзіму будуць ведаць крыху больш.